Dit artikel is in september 2023 verschenen in Pi en geschreven door Eva Vroom. De fotografie is van Jannes Linders.

Neuron bevindt zich op de campus van de TU Eindhoven en dateert uit 1972. Het gebouw is ontworpen door architect Jacques Choisy om de allereerste computers te huisvesten, en combineert een robuuste betonnen basis met een transparante verdieping in staal en glas. Het is herbestemd tot onderwijsgebouw met op circa 12.330 m² plaats voor twee grote collegezalen, multifunctionele onderwijsruimtes, kleinere groepsruimtes en zo'n 650 studieplekken. Daarnaast biedt het onderdak aan het Eindhoven Arti"cial Intelligence Systems Institute (EAISI).

Gebouw voor mensen

Om deze nieuwe invulling mogelijk te maken, is het gebouw gerenoveerd met respect voor karakteristieke elementen; deze zijn zoveel mogelijk intact gelaten of teruggebracht in eigentijdse vorm. Het resultaat is een gelaagd ontwerp, dat de oorspronkelijke architectuur recht doet en versterkt. Dit heeft veel te maken met het interieur, een samenwerking van Team V en interieurbureau MüllerVanTol.

"Team V Architectuur heeft Neuron heel mooi getransformeerd van computergebouw tot een gebouw voor mensen," vertelt Bas van Tol. "Ze hadden de plattegrond voor het interieur al gemaakt, wij werden gevraagd voor de materialisatie en de vormgeving van het meubilair. Toen ik het gebouw had gezien, wist ik meteen dat wij daar een mooie rol in zouden kunnen spelen. Ik heb een speciale band met deze modernistische gebouwen. Ze bieden makkelijk ruimte voor een andere invulling, ze zijn open en niet dwingend. Onze succesvolste interieurprojecten zijn gerealiseerd in gebouwen uit die periode."

De eerste verdieping is opgedeeld in drie delen, die voor het maatwerk interieur ieder hun eigen kleurenschema kregen.

Choreografie van een landschap

Neuron is een van de laagste gebouwen op de campus, met een prettige menselijke maat en veel afwisseling tussen hoog en laag, licht en donker, daglicht en kunstlicht. Bijzonder is ook het contrast tussen de kloeke trompetkolommen op de begane grond en de ranke constructie van de verdieping. Van Tol: "Door de materialisatie van het gebouw door te voeren in het interieur kunnen gebruikers zich makkelijk met de plek verbinden. De gebouweigen vormgeving van het vast meubilair vormt een vanzelfsprekende voortzetting van de architectuur. Zo hebben we het CLT-hout van de atriumconstructie toegepast in al het maatwerk meubilair."

De begane grond van het gebouw is grotendeels intact gelaten, en biedt nu plaats aan collegezalen, kleinere onderwijs- en groepsruimtes, de Neuron Lounge en een centraal ontmoetingsgebied. Van Tol: "Dit gebied fungeert als een soort plein, dat de collegezalen verbindt. Om er een prettige omgeving van te maken, hebben we hier een installatie van balken ontworpen waar je op kunt zitten, leunen en hangen. Ik probeer me altijd voor te stellen wat de mogelijkheden van een ruimte zijn. Soms is het laagdrempeliger om ergens te gaan staan, dan om naast iemand te gaan zitten. We zien het interieur als een landschap. Voordat we meubilair ontwerpen, tekenen we de gebouwgemarkeerde ruimte in aanzichten waarin we enkel silhouetten van mensen in verschillende houdingen en mogelijke gebruiken visualiseren. Deze choreogra"eën inspireren het te ontwerpen meubilair. We hebben voor Neuron veel maatwerk meubilair ontworpen."

De ‘Neuron Lounge’ is deels met vintage meubilair ingericht, om aan te geven dat het een plek is voor ontmoeting en ontspanning. Dankzij de verlichte belettering is de lounge goed zichtbaar vanaf de campus.

Neuron Lounge

MüllerVanTol ontwierp behalve ontmoetingsgebieden ook aanlandplekken, werkplekken en studieplekken, en gaf de ruimtes vorm volgens het concept rumoer – ruis – rust. Van Tol: "Hoe je het verschil tussen rumoer, ruis en rust herkenbaar maakt, heeft veel te maken met materiaalkeuzes en zorgvuldige afstemming. Met de interieurvormgeving kun je bepaald gedrag stimuleren." Het gebouw omvat zones voor ontmoeting, samenwerking en concentratie; deze gebieden zijn aangeduid door middel van vormgeving, inrichting en materialisering. "De onderwijszalen kregen standaard los meubilair, terwijl de ontmoetings- en circulatiezones een meer gebouw-gebonden vormgeving hebben, zoals bijvoorbeeld de hangende patiotafels, de gevelbanken en de 'Neuron' krukken. Overgangen tussen verschillende functiegebieden, waaronder de entree van de stilte-studieplekken en de entree van EAISI zijn benadrukt met los maatwerk. Op plekken waar het rumoeriger mag zijn, ligt marmoleum op de vloeren, in de rustige gedeeltes hebben we vloerbedekking van Bolon gebruikt. Aanlandplekken zijn eenvoudiger uitgevoerd dan plekken waar je langer zit, zoals de Neuron Lounge."

Deze laatste bevindt zich bij de nieuwe hoofdingang die Team V maakte om de verbinding met de campus te verbeteren. "Tussen de gebouwen op de campus loopt een as, die uitkomt bij Neuron. De TU/e wilde daarom ook een verblijfsplek in het gebouw. Deze ruimte hebben we 'Neuron Lounge' genoemd en met grote aan het plafond hangende neonletters gemarkeerd, zodat deze plek ook van buitenaf attractief is. We hebben de lounge verbijzonderd; hij is deels met vintage meubilair ingericht, om aan te geven dat het een plek is voor ontmoeting en ontspanning. Het is een aantrekkelijke ruimte geworden, goed zichtbaar vanaf de campus dankzij de verlichte belettering."

Vide

Waar de begane grond grotendeels intact werd gelaten, vonden op de verdieping van het gebouw de grootste ingrepen plaats. Team V stripte de gevel en voorzag deze van nieuwe beglazing. Gevelkenmerken zoals de balkons met hun rode buisprofielen keren in eigentijdse vorm terug in het nieuwe ontwerp, om het karakteristieke samenspel van de robuuste basis en de ranke opbouw te bewaren.

De stalen kolommen en de kastenwanden in de gang bleven behouden, zodat de oorspronkelijke structuur leesbaar blijft. Omdat de acht open patio’s op de verdieping niet voldeden aan de tegenwoordige eisen op het gebied van klimaat, comfort en inrichting, zijn ze overdekt. Voor de vier patio’s in het midden bestaat de overkapping uit een CLT constructie, die boven het dak-niveau uitsteekt. Een vide verbindt dit deel met het ontmoetingsgebied op de begane grond, en brengt licht en ruimtelijkheid in het hart van het gebouw. In de vide hangt installatie ‘Loom Room’ van Jongeriuslab, passend binnen de Tu/e traditie om kunst en architectuur te integreren op de campus. Rondom deze vide is een gebied met aanlandplekken gecreëerd. Links hiervan bevindt zich het domein van het EAISI, rechts de zone met stilte-studieplekken. Elk van deze drie gebieden kreeg voor het maatwerk meubilair zijn eigen kleurenpalet: in het middengebied zijn groenen gekozen, in het stiltegebied een combinatie van blauw en groen, in het EAISI een variatie van roodtinten.

Duurzame materialen

MüllerVanTol besteedt bij ieder project veel aandacht aan kleur en materialisering, zo ook bij Neuron. Van Tol: "Bij de start van een project maken we een 'model van inzicht'. In dit schaalmodel zijn alleen de ruimtebepalende onderdelen voorgesteld die laten zien hoe de architectuur het interieur bepaalt. De fysieke aanwezigheid van het schaalmodel vormt ook een middel om het project te bespreken met de verschillende disciplines binnen onze studio. Textiel, structuur en kleur worden ontworpen door het team van Christiane Müller. We ontwikkelen structuren voor materialen voor de projectmarkt en hebben een grote materialenbibliotheek, die zich steeds verder ontwikkelt."

Bij het interieurontwerp voor Neuron is niet alleen qua vormgeving, maar ook qua materialen en kleuren aangesloten op het gebouw. "We hebben duurzame materialen gebruikt, zoals CLT en Marmoleum, en gerecyclede materialen voor de stoffering. Christiane Müller is design director bij Vescom, en we hebben hun verantwoorde stoffencollectie meegenomen in het materialenpalet. De grijstinten die voor het interieur van Neuron zijn gebruikt, passen bij het beton van de constructie. De groenen hebben we onder andere gekozen vanwege de omgeving – er is een mooie tuin op de campus. De accentkleur rood komt vanuit het bestaande gebouw."

Deze zorgvuldige integrering van het interieur met de architectuur versterkt de bijzondere kwaliteiten van het gebouw, en geeft het ontwerp een grote mate van eenheid en vanzelfsprekendheid. Gebruikers ervaren deze vanzelfsprekendheid als prettig, en verblijven dan ook graag in Neuron, aldus Van Tol: "Het is een populaire plek geworden."

Opdrachtgever — Technische Universiteit Eindhoven
Architect — Team V Architectuur
Interieurontwerp — MüllerVanTol
Interieurbouw — Gielissen Interiors | Exhibitions | Events
Los meubilair — Ahrend, Arper, Sedus, Vitra, Pastoe
Vintage meubilair — Morentz, Deja Vintage
Vloeren — Forbo Flooring, Bolon
Installatie — ‘Loom Room’ Jongeriuslab
Aannemer — Bouwbedrijf Berghege, Heerkens van Bavel Bouw,
Croonwolter&dros, TBI
Bruto vloeroppervlak — 12.330 m2